Ο Πετρίτης ή Ζάνος (Falco peregrinus) είναι είδος γερακιού, το οποίο μπορεί κάποιος να δει σχεδόν σε όλα τα μέρη του πλανήτη εκτός από τις ακραίες πολικές περιοχές, τα πολύ ψηλά βουνά και τα περισσότερα τροπικά δάση. Στην Κύπρο αλλά και σε άλλες περιοχές με εύκρατο κλίμα είναι μόνιμος κάτοικος και έχει καταφέρει να εγκλιματιστεί στην αστική ζωή όπου βρίσκει μια αφθονία θηραμάτων.
Δες εδώ 6 πληροφορίες για αυτό το γεράκι που θα σε καταπλήξουν!
1. Είναι το πιο γρήγορο ζώο στον κόσμο
Ο Πετρίτης είναι το πιο γρήγορο μέλος του ζωικού βασιλείου. Αυτός ο μόνιμος κάτοικος Κύπρου φτάνει ταχύτητες πέραν των 300 χιλιομέτρων την ώρα όταν εκτελεί κάθετες εφορμήσεις! Μάλιστα σύμφωνα με το National Geographic, η υψηλότερη καταγεγραμμένη ταχύτητα του Πετρίτη έφτασε τα 389 χιλιόμετρα ανά ώρα!
2. Αποτελεί έμπνευση για την εξέλιξη των αεροπλάνων τζετ
Η πίεση του αέρα από μια κατάδυση με ταχύτητα 300 και πλέον χιλιομέτρων ανά ώρα θα μπορούσε ενδεχομένως να βλάψει τους πνεύμονες ενός πτηνού. Όμως στο άνοιγμα του ρουθουνιού του Πετρίτη υπάρχει ένας μικρός κώνος που προεξέχει προς τα έξω. Αυτός ο κώνος ουσιαστικά εκτρέπει τα κρουστικά κύματα του αέρα μακριά από τη ρινική δίοδο, επιτρέποντας στο γεράκι να αναπνέει με ασφάλεια κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Πετρίτη αντιγράφηκε από την αεροπορία για την κατασκευή των αεροπλάνων τζετ. Ενώ η συνεχιζόμενη έρευνα για το πώς πετούν τα γεράκια θα αποτελέσει έμπνευση για νέες τεχνολογίες στα αεροσκάφη συμβάλλοντας στην ακόμη μεγαλύτερη ασφάλειά τους στον αέρα, την αεροδυναμική και την απόδοση καυσίμων.
3. Όταν ζευγαρώσει τότε είναι για μια ζωή
Όταν έρθει η ώρα να ζευγαρώσει, ο Πετρίτης μένει μαζί με το ταίρι του για τη υπόλοιπή του ζωή και το ζευγάρι επιστρέφει στην ίδια φωλιά κάθε χρόνο. Αυτό όμως δεν συμβαίνει επειδή έχουν βρει τη μία και μοναδική τους αγάπη, αλλά μάλλον επειδή τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά έχουν μια ισχυρή προσκόλληση σε προηγούμενες τοποθεσίες φωλεοποίησης.
Φωλιάζουν τόσο σε παραθαλάσσιους γκρεμούς όσο και σε φαράγγια και γκρεμούς της ενδοχώρας. Μπορεί όμως και να φωλιάσουν σε πολύ ψηλά κτήρια.
4. Έχει πολλές πιθανότητες να μην ζήσει μέχρι τα πρώτα του γενέθλια
Ο Πετρίτης ζει κατά μέσο όρο 15.5 χρόνια. Το ποσοστό θνησιμότητας στον πρώτο χρόνο ζωής του είναι 59–70%, λόγω απειρίας των νεαρών πουλιών, ενώ το ποσοστό αυτό μειώνεται στα ενήλικα πουλιά στο 25 – 32%. Στην Κύπρο ο πληθυσμός του Πετρίτη είναι αρκετά υγιείς και το είδος έχει ξεκινήσει σιγά σιγά να επεκτείνεται και στις πόλεις για φωλεοποίηση. Παρόλα αυτά αντιμετωπίζει κάποιους κινδύνους, όπως η ακούσια ενόχληση από αναρριχητές στους γκρεμούς όπου φωλιάζει, η λαθροθηρία, αλλά και οι προσκρούσεις σε ψηλά κτήρια.
5. Έφτασε πολύ κοντά στην εξαφάνιση
Ο Πετρίτης έγινε είδος υπό εξαφάνιση λόγω της χρήσης φυτοφαρμάκων, ειδικά DDT κατά τις δεκαετίες του 1950, 60 και 70. Οι δηλητηριώδεις ουσίες συσσωρεύονταν στον λιπώδη ιστό των πτηνών, μειώνοντας την ποσότητα του ασβεστίου στο κέλυφος των αυγών τους. Με λεπτότερο κέλυφος, λιγότερα αυγά έφθαναν στην εκκόλαψη. Ως αποτέλεσμα αυτής της αρνητικής επίπτωσης στον οργανισμό του Πετρίτη το είδος αυτό εξαφανίστηκε από πολλά μέρη του κόσμου, όπως οι ανατολικές ΗΠΑ και το Βέλγιο.
6. Πρωταγωνιστεί στο κυνήγι με γεράκια
Ο Πετρίτης είναι ίσως το παλαιότερο γεράκι στην ιερακοθηρία, δηλαδή στο κυνήγι με γεράκια. Υπάρχουν αναφορές για χρησιμοποίησή του από τους νομάδες της Κεντρικής Ασίας, εδώ και 3.000 χρόνια. Λόγω της ικανότητάς του να καταδύεται σε υψηλές ταχύτητες, ήταν ιδιαίτερα περιζήτητο και γενικά χρησιμοποιήθηκε από έμπειρους γερακάρηδες.
Η ιερακοθηρία είναι πανάρχαιη τέχνη, αναγνωρισμένη από την UNESCO ως άυλη Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Αν και δεν χρησιμοποιείται ευρέος σήμερα, κύριος σκοπός του κυνηγίου με γεράκια είναι η διαχείριση των πληθυσμών συγκεκριμένων ειδών πανίδας σε αγροτικές, δασικές, αστικές και βιομηχανικές περιοχές για την αντιμετώπιση ζημιών.
Πώς το έργο «Πανδώτειρα» προστατεύει τον Πετρίτη;
Το έργο «Πανδώτειρα», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ασχολείται με την ορθή διαχείριση του δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο και στοχεύει στο να καταστεί το δίκτυο πιο αποτελεσματικό, λειτουργικό και βιώσιμο.
Στο πλαίσιο του έργου «Πανδώτειρα» υλοποιούνται δράσεις για την προστασία των μεγάλων αρπαχτικών της Κύπρου, συμπεριλαμβανομένου και του Πετρίτη. Συγκεκριμένα γι’ αυτό το αρπακτικό θα γίνουν δράσεις προστασίας των χώρων όπου φωλιάζει, καθώς και δράσεις ενημέρωσης σε αναρριχητές και κυνηγούς.
Μάθε περισσότερα για το έργο «Πανδώτειρα» εδώ.
Συγγραφή και επιμέλεια: Διαχειριστική Ομάδα Έργου “Πανδώτειρα”
Συμβολή: Ανταία Χρίστου (BirdLife Cyprus)
Φωτογραφία τίτλου: Ben Hall
