Οι νυχτοπεταλούδες ανήκουν στην τάξη εντόμων που ονομάζονται Λεπιδόπτερα, όπως και οι πεταλούδες. Ονομάζονται έτσι γιατί τα σχέδια και τα χρώματα των φτερών τους σχηματίζονται από χιλιάδες μικροσκοπικά λέπια, που επικαλύπτονται όπως τα κεραμίδια σε μια στέγη.
Σε αντίθεση με τις λατρεμένες πεταλούδες που σκορπούν ενθουσιασμό στο διάβα τους, οι νυχτοπεταλούδες είναι απίστευτα παρεξηγημένα έντομα. Γνωρίζατε ότι, όπως οι πεταλούδες, έτσι και οι νυχτοπεταλούδες περνούν τον χρόνο τους πετώντας από λουλούδι σε λουλούδι; Οι νυχτοπεταλούδες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη βιοποικιλότητα και αποτελούν βασικό δείκτη ενός υγιούς περιβάλλοντος. Είναι σημαντική πηγή τροφής για πολλές νυχτερίδες, άλλα θηλαστικά, είδη πτηνών, άλλα έντομα και αράχνες, είναι όμως και βασικοί επικονιαστές που συμβάλλουν στην ευημερία των φυτών. Με άλλα λόγια, οι νυχτοπεταλούδες μάς είναι χρήσιμες! Διαβάστε πιο κάτω κάποια ενδιαφέροντα δεδομένα που ίσως δεν γνωρίζατε για αυτούς τους ιπτάμενους «νυχτοβάτες».
1.Οι νυχτοπεταλούδες είναι περισσότερες από τις πεταλούδες
Έχουμε όλοι δει δυο τρεις νυχτοπεταλούδες να πετούν γύρω από μια λάμπα ή ένα φωτισμένο παράθυρο το βράδυ. Έχετε όμως προσέξει ότι βλέπετε πολύ πιο συχνά νυχτοπεταλούδες παρά πεταλούδες; Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει, παγκοσμίως υπάρχουν 18,768 είδη πεταλούδων, ενώ οι νυχτοπεταλούδες φτάνουν περίπου τα 160,000 είδη!
2.Μερικές πετάνε την ημέρα
Επικρατεί η άποψη ότι οι νυχτοπεταλούδες, όπως λέει και το όνομά τους, δραστηριοποιούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αλλά αυτό δεν είναι απόλυτο. Κάποιες νυχτοπεταλούδες είναι ενεργές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συχνά τις περνούμε για πεταλούδες, μέλισσες, ακόμη και κολιμπρί. Για παράδειγμα, οι νυχτοπεταλούδες που ανήκουν στην οικογένεια Sesiidae, συνήθως έχουν διάφανα φτερά και χρωματιστά μοτίβα που μιμούνται τις μέλισσες και τις σφήκες, και πετάνε από λουλούδι σε λουλούδι καθώς τρέφονται με νέκταρ.
3.Δεν τρώνε όλες, αλλά συχνά γίνονται αυτές τροφή για άλλους
Κάποιες αρσενικές νυχτοπεταλούδες με το που βγαίνουν από το κουκούλι τους είναι έτοιμες να ζευγαρώσουν και αμέσως μετά να πεθάνουν. Καθώς δεν θα ζήσουν για πολύ, τους φτάνει η ενέργεια που αποθήκευσαν ως κάμπιες και δεν χρειάζονται επιπλέον τροφή.
Αν και κάποιες από αυτές δεν τρώνε, εντούτοις οι νυχτοπεταλούδες και οι κάμπιες τους είναι πλούσιες σε πρωτεΐνη και αποτελούν λιχουδιά υψηλής θρεπτικής αξίας για διάφορα είδη ζώων. Πουλιά, σαύρες, άλλα έντομα, αράχνες, νυχτερίδες, άλλα μικρά θηλαστικά και σε κάποια μέρη του κόσμου ακόμη και οι άνθρωποι τρέφονται με αυτή τη λιχουδιά.
4.Κάνουν κόλπα για να μην φαγωθούν
Όταν στα μάτια όλων γύρω σου μοιάζεις με λαχταριστή λιχουδιά, πρέπει να αναπτύξεις ιδιαίτερες δεξιότητες για να επιζήσεις. Για παράδειγμα, κάποιες κάμπιες μοιάζουν με κλαδάκια, ενώ κάποιες ενήλικες νυχτοπεταλούδες μπορούν να καμουφλαριστούν πάνω στον φλοιό των δέντρων.
Η πεταλούδα της Ρόδου δε (Euplagia quadripunctaria), η οποία υπάρχει και στην Κύπρο, χρησιμοποιεί έναν έξυπνο συνδυασμό καμουφλάζ για να ξεφύγει από τους θηρευτές της. Τα πάνω φτερά της έχουν σκούρο χρώμα με κρεμώδεις ρίγες σαν ηλιαχτίδες. Όταν βρίσκεται σε σκιερό βιότοπο, όπου οι ηλιαχτίδες περνούν εδώ κι εκεί μέσα από τα κλαδιά των δέντρων, η Ευπλάγια γίνεται ένα με το περιβάλλον, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να την εντοπίσουν τα αρπακτικά. Απ’ την άλλη, τα κάτω φτερά της έχουν έντονο κόκκινο χρώμα και τα χρησιμοποιεί όταν απειλείται, καθώς το κόκκινο χρώμα συνδέεται με την άσχημη γεύση. Όταν πετά τα πράγματα γίνονται πιο επικίνδυνα, καθώς το βλέμμα των αρπακτικών «κλειδώνει» στο έντονο κόκκινο χρώμα των κάτω φτερών της. Μόλις όμως αυτή προσγειωθεί, κλείνει τα φτερά της και το μόνο που είναι ορατό είναι τα σκούρα πάνω φτερά. Έτσι είναι σαν να «εξαφανίζεται» καθώς το αρπακτικό εξακολουθεί να ψάχνει για τα έντονα κόκκινα φτερά.
5.Η πανέμορφη και απειλούμενη νυχτοπεταλούδα της Κύπρου
Η πανέμορφη Ευπλάγια (Euplagia quadripunctaria) είναι κοινό είδος νυχτοπεταλούδας στην Κύπρο. Ζει σε δροσερά, υγρά και σκιασμένα παραποτάμια δάση, τα οποία όμως γίνονται όλο και πιο δυσεύρετα, καθώς επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, την αυξημένη ανομβρία και την άντληση νερού. Χωρίς τις κατάλληλες συνθήκες ο πληθυσμός του είδους δυστυχώς μειώνεται. Η μεγάλη σημασία του συγκεκριμένου είδους φαίνεται από το ότι αποτελεί είδος προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή η ύπαρξή του σε μια περιοχή μπορεί να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη περιοχή ως ειδική ζώνη διατήρησης.
Πώς το έργο Πανδώτειρα βοηθά την Ευπλάγια
Στο πλαίσιο του έργου Πανδώτειρα αναπτύσσεται Σχέδιο Δράσης για την Ευπλάγια, και θα εφαρμοστούν δράσεις διατήρησης του είδους στην Κύπρο.
Το Πανδώτειρα είναι ένα έργο διάρκειας 10 χρόνων, το οποίο ασχολείται με τη διαχείριση του δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο και στοχεύει στο να καταστεί το δίκτυο πιο αποτελεσματικό, λειτουργικό και βιώσιμο. Συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με συντονιστή το Τμήμα Περιβάλλοντος, ενώ στο έργο συμμετέχουν ακόμη 13 συνεργαζόμενοι φορείς από Κυβερνητικά Τμήματα, Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς και ιδιωτικές εταιρείες.
Μάθετε περισσότερα για το έργο εδώ.
Συγγραφή: Διαχειριστική ομάδα έργου “Πανδώτειρα”
Συμβολή: Δρ. Μάριος Αριστοφάνους (Τμήμα Περιβάλλοντος) και Δρ. Έλλη Τσιρκαλλή (Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου)
Φωτογραφία τίτλου: Μάριος Αριστοφάνους (Saturnia caecigena)
