Μια πολύτιμη γεωκληρονομιά στο Δίκτυο Natura 2000
Η χερσόνησος του Κάβο Γκρέκο, στο νοτιοανατολικό άκρο της Κύπρου, αποτελεί έναν χώρο εξαιρετικής γεωλογικής και γεωμορφολογικής σημασίας. Εκτός από την αισθητική του αξία και την οικολογική του σημασία στο πλαίσιο του Δικτύου Natura 2000, η περιοχή διακρίνεται για την πλούσια γεωιστορική της κληρονομιά. Το γεωλογικό της υπόβαθρο αντανακλά τις πολύπλοκες τεκτονικές διεργασίες που διαμόρφωσαν το νησί, καθώς και τις παλαιογεωγραφικές και παλαιοκλιματικές συνθήκες που επικράτησαν στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ιζηματογενείς σχηματισμοί και παλαιοντολογικά ευρήματα
Η γεωλογική δομή του Κάβο Γκρέκο κυριαρχείται από ιζηματογενή πετρώματα, κυρίως ασβεστόλιθους και αιολιανίτες. Οι ασβεστόλιθοι είναι αποτέλεσμα ρηχών θαλάσσιων αποθέσεων. Αυτά τα πετρώματα φιλοξενούν πλούσια παλαιοντολογικά ευρήματα, όπως κοράλλια, βρυόζωα, στρείδια και άλλους θαλάσσιους οργανισμούς, που μαρτυρούν έντονη βιολογική δραστηριότητα σε παρελθόντα θαλάσσια περιβάλλοντα.
Τα απολιθώματα αυτά αποτελούν πολύτιμες ενδείξεις για την ανασύνθεση των παλαιοπεριβαλλοντικών συνθηκών και των αλλαγών στη θαλάσσια στάθμη. Παράλληλα, η επιφανειακή καρστικοποίηση των ασβεστολίθων, έχει οδηγήσει στη δημιουργία χαρακτηριστικών σπηλαιομορφών και καρστικών κοιλοτήτων, οι οποίες εμπλουτίζουν τη γεωμορφολογική ποικιλομορφία της περιοχής.
Παράκτιες γεωμορφές και ενδείξεις παλαιο-τσουνάμι
Το παράκτιο τοπίο του Κάβο Γκρέκο παρουσιάζει εντυπωσιακή γεωμορφολογική πολυπλοκότητα. Στην ακτογραμμή αναπτύσσονται σπηλιές, φυσικές γέφυρες, θαλάσσιες αναβαθμίδες και απότομα κρημνώδη πρανή. Σε ορισμένες θέσεις παρατηρούνται σωρείτες ογκόλιθων (boulder deposits) σε ασυνήθιστες θέσεις και με προσανατολισμό που δεν μπορεί να αποδοθεί σε τυπικές κυματικές διεργασίες.
Αυτά τα μορφολογικά χαρακτηριστικά έχουν ερμηνευτεί ως ενδείξεις παλαιο- τσουνάμι, πιθανότατα προερχόμενων από σεισμικά επεισόδια ή υποθαλάσσιες κατολισθήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η παρουσία αυτών των καταλοίπων ενισχύει τη σημασία της περιοχής για τη μελέτη παλαιο-καταστροφικών γεγονότων και την αξιολόγηση γεωκινδύνων σε παράκτια περιβάλλοντα.
Τεκτονική δραστηριότητα και γεωδυναμικό πλαίσιο
Η γεωδυναμική εξέλιξη του Κάβο Γκρέκο σχετίζεται άμεσα με την τεκτονική συμπεριφορά της περιοχής στην ευρύτερη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Η Κύπρος βρίσκεται κατά μήκος της ζώνης σύγκλισης μεταξύ της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας, γεγονός που οδηγεί σε συνεχή τεκτονική ανύψωση και σεισμική δραστηριότητα.
Η παρουσία των αιολιανιτών στην επιφάνεια της περιοχής, οι οποίοι αποτελούνται από εναποθέσεις άμμου που μεταφέρθηκαν μέσω ανέμων, αποτυπώνει τις ξηρές παλαιοκλιματικές φάσεις της Πλειστοκαινικής περιόδου. Οι εναλλαγές μεταξύ θαλάσσιων και ηπειρωτικών αποθέσεων αντανακλούν μεταβολές στη στάθμη της θάλασσας, στην τεκτονική ανύψωση και στις κλιματικές συνθήκες.
Γεωλογική βάση και οικολογική ποικιλομορφία
Η γεωλογική ποικιλομορφία του Κάβο Γκρέκο επηρεάζει άμεσα τη διαμόρφωση του τοπικού μικροκλίματος και των ενδιαιτημάτων της περιοχής. Οι πορώδεις και διαβρωμένοι ασβεστόλιθοι δημιουργούν φυσικά καταφύγια για πλήθος φυτικών και ζωικών ειδών, ενώ τα ασβεστολιθικά υποστρώματα υποστηρίζουν την ανάπτυξη ειδικών τύπων βλάστησης προσαρμοσμένων σε ασβεστολιθικά και ξηρά περιβάλλοντα.
Θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε στοιχεία της γεωμορφολογίας αυτής της ιδιαίτερης περιοχής του νησιού μας, σε μια εκπαιδευτική πεζοπορία που διοργανώνεται στις 24 Μαΐου, 2025. Η πεζοπορία διοργανώνεται από το έργο Πανδώτειρα, στο πλαίσιο των εορτασμών για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000. Μάθετε περισσότερα και κάντε εγγραφή εδώ.
Συγγραφή: Δρ Μιλτιάδης Πολυδώρου (Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου)
Φωτογραφία τίτλου: Θαλάσσιες αναβαθμίδες (Δρ Μιλτιάδης Πολυδώρου)
