Η λατζιά (Quercus alnifolia) είναι ένα είδος βελανιδιάς ευρέως γνωστό στους Κυπρίους, αφού είναι ενδημικό είδος και δεν συναντάται πουθενά αλλού στον κόσμο εκτός της Κύπρου. Επιπλέον έχει χαρακτηριστεί ως το εθνικό δέντρο του νησιού. Αυτό όμως που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι η τεράστια οικολογική σημασία του για το περιβάλλον του νησιού μας.
Γιατί είναι σημαντική η λατζιά για το νησί μας;
Η λατζιά κατέχει κεντρικό ρόλο στη διατήρηση της οικολογικής σταθερότητας της Κύπρου, καθώς:
1. Φυτρώνει σε απότομες και βραχώδεις πλαγιές με αποτέλεσμα την πρόληψη της διάβρωσης σε αυτές τις περιοχές.
2. Αναγεννάται μετά από πυρκαγιές ή υλοτόμηση, συμβάλλοντας στη σταθεροποίηση του εδάφους.
3. Είναι προσαρμοσμένη σε ένα εύρος συνθηκών ανάλογο με τα υψομετρικά επίπεδα στα οποία συναντάται. Δηλαδή έχει προσαρμοστεί τόσο στις ξηρές συνθήκες των χαμηλότερων υψομέτρων, όσο και στις συνθήκες έντονου χειμώνα που μπορεί να παρατηρηθούν στα ορεινά.
4. Δημιουργεί περιβάλλοντα ζωτικής σημασίας για διάφορα είδη οργανισμών και τους παρέχει τροφή, σε περιοχές όπου άλλα δέντρα αγωνίζονται να επιβιώσουν. Έτσι, ευνοεί την ύπαρξη βιοποικιλότητας, με ένα κοινό παράδειγμα να είναι η ποικιλία μανιταριών που μπορεί κανείς να βρει στο ρίζωμά της.
5. Φιλοξενεί πολλά είδη μανιταριών, συμπεριλαμβανομένων και ειδών που πιστευόταν πώς δεν υπάρχουν στην Κύπρο, όπως άλλα μεσογειακά, ή μανιτάρια που συναντώνται στη Βόρεια Ευρώπη. Σε συνδυασμό με την ύπαρξη κωνοφόρων στο ίδιο περιβάλλον, κάτω από τα οποία επίσης βρίσκουμε μανιτάρια, μπορεί κανείς να δει τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα μανιταριών.
6. Γενικά, τα δασικά οικοσυστήματα με λατζιές επωφελούν τον άνθρωπο, αφού μέσω των δομών και των λειτουργιών τους συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Η λατζιά είναι αειθαλής θάμνος ή μικρό δέντρο που φτάνει σε ύψος μέχρι τα 14m. Τα χαρακτηριστικά πλατιά φύλλα της είναι πράσινα και λεία στην πάνω επιφάνεια, ενώ στην κάτω επιφάνεια έχουν χρυσαφί τρίχωμα. Μέσα στα βελανίδια της, η λατζιά φυλάσσει και προστατεύει τους σπόρους της.
Που συναντάμε τη λατζιά
Φύεται στην οροσειρά του Τροόδους, σε υψόμετρο που κυμαίνεται από 400-1800m. Δημιουργεί καθαρές συστάδες που αποτελούνται μόνο από λατζιά, ή μεικτές συστάδες στις οποίες η λατζιά συνυπάρχει με άλλα είδη όπως η μαύρη πεύκη (Pinus nigra), η τραχεία πεύκη (Pinus brutia), ο ενδημικός κέδρος της Κύπρου (Cedrus brevifolia), καθώς και με άλλους μεσογειακούς θάμνους.
Γιατί προστατεύεται η λατζιά;
Η λατζιά αποτελεί ένα εύτρωτο είδος βελανιδιάς, καθώς συναντάται μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού στον κόσμο. Παράλληλα αντιμετωπίζει πιέσεις όπως είναι οι πυρκαγιές, η παράνομη υλοτομία, η βόσκηση, η γεωργία, οι υποδομές, η αστική ανάπτυξη, η κλιματική αλλαγή και η αλλαγή χρήσης γης. Η απώλεια της λατζιάς θα μπορούσε να διαταράξει τις τροφικές σχέσεις και τον κύκλο του νερού στην οροσειρά του Τροόδους, οδηγώντας σε μια σειρά από απρόβλεπτες συνέπειες.
Ποια μέτρα λαμβάνονται για την προστασία της;
Η θαμνώδης και χαμηλή δασική βλάστηση με λατζιές (Quercus alnifolia) αναγνωρίζεται ως οικότοπος προτεραιότητας (9390*) από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο οποίος εντάσσεται στις περιοχές του δικτύου Natura 2000. Προκειμένου να προωθηθεί η διατήρησή του, δημιουργήθηκε μικροαπόθεμα φυτών στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 «Κοιλάδα Κέδρων-Κάμπος». Επιπλέον, στο πλαίσιο του έργου Πανδώτειρα, ενός δεκαετούς έργου που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ, θα υλοποιηθούν δράσεις διατήρησης σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες θα ωφελήσουν παράλληλα και τη λατζιά.
Μάθετε περισσότερα για το έργο Πανδώτειρα εδώ.
Συγγραφή: Μαρία Κωνσταντίνου (Terra Cypria)
Συμβολή: Ζωή Μακρίδου (Terra Cypria)
Επιμέλεια: Διαχειριστική ομάδα έργου “Πανδώτειρα”
Φωτογραφία τίτλου: Terra Cypria
