Το Σάββατο, 16 Νοεμβρίου, 2024, περπατήσαμε στο φθινοπωρινό τοπίο του Τροόδους, μαθαίνοντας για τη φυσική και γεωλογική κληρονομιά της Κύπρου. Μαζί με εξειδικευμένα μέλη της ομάδας του έργου Πανδώτειρα από το Terra Cypria, μάθαμε για τα ενδημικά φυτά και ζώα, την ιστορία του σχηματισμού του νησιού και τη σημασία του Τροόδους και των οικοτόπων του.
Ένα από τα σημεία που ξεχώρισαν ήταν η θέα προς τη Μόρφου και την κοιλάδα Σολέας, ενώ έκαναν εντύπωση είδη χλωρίδας της περιοχής, όπως η μαύρη πεύκη, η λατζιά, ο αόρατος κ.α.
Η μοναδική χλωρίδα και πανίδα του Τροόδους
Το δάσος Τροόδους αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό οικοσύστημα της Κύπρου. Φιλοξενεί μια ποικιλία ειδών χλωρίδας και πανίδας, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά. Η ύπαρξη ενδημικών ειδών οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μοναδική γεωλογική διαμόρφωση της οροσειράς του Τροόδους, καθώς και την υψομετρική διαβάθμιση της περιοχής. Για τους λόγους αυτούς, το δάσος Τροόδους ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά της ΕΕ, και παράλληλα ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) για τους οικοτόπους της ΕΕ.
Το δάσος Τροόδους αποτελείται μεταξύ άλλων από τα ιθαγενή δέντρα μαύρης πεύκης (Pinus nigra), η οποία συναντάται σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1200 μέτρων. Επιπλέον, εκεί μπορεί κανείς να δει σημαντικά ενδημικά είδη, όπως ο άλυσσος του Τροόδους (Alyssum troodi), το Tεύκριον το κύπριον (Teucrium cyprium), και η λατζιά (Quercus alnifolia), καθώς και ιθαγενή είδη, όπως ο αόρατος (Juniperus foetidissima).
Το Τροόδος αποτελεί τοποθεσία αναπαραγωγής για 6 προστατευόμενα είδη πουλιών, τα ενδημικά είδη σκαλιφούρτα (Oenanthe cypriaca) και τρυπομάζης (Sylvia melanothorax), τα ενδημικά υποείδη πέμπετσος (Periparus ater cypriotes) και δεντροβάτης (Certhia brachydactyla), και τα είδη πευκοτρασιήλα (Lullula arborea) και δακκαννούρα (Lanius nubicus). Η δακκαννούρα συνηθίζει να “καρφώνει” τα έντομα της λείας της πάνω σε αγκάθια θάμνων, όπου τα αποθηκεύει μέχρι να τα καταναλώσει.
Επίσης, εδώ συναντάται ο μοναδικός πληθυσμός του σταυρομύτη (Loxia curvirostra quillemardi), ο οποίος πήρε το όνομά του από το σχήμα του ράμφους του. Η δομή του ράμφους του ευνοεί την διατροφή του, καθώς του επιτρέπει να βγάζει τους σπόρους από τα κουκουνάρια των πεύκων. Η περιοχή αποτελεί μια από τις δύο περιοχές στην Κύπρο που χρησιμοποιείται τακτικά από τον Πυρόχρους Γύπα (Gyps fulvus) για κατανάλωση νερού. Τέλος, εκεί φιλοξενούνται και φωλιάζουν σημαντικά αρπακτικά όπως ο αετός του Σπιζαετός (Aquila fasciata).
Η μοναδική γεωλογία του Τροόδους
Πηγή: Terra Cypria (Κωνσταντίνος Περικλέους)
Ένας από τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη βιοποικιλότητα μιας περιοχής είναι η γεωλογία και η γεωμορφολογία. Αυτό ισχύει στην περίπτωση της Κύπρου και ιδιαίτερα του Τροόδους. Η οροσειρά του Τρόοδος έχει μια μοναδική γεωλογία που προήλθε από τον σχηματισμό της. Το Τρόοδος είναι μέρος ενός οφιολιθικού συμπλέγματος που είναι ένα υψωμένο τμήμα του ωκεάνιου φλοιού που δημιουργήθηκε περίπου πριν από 92 εκατομμύρια χρόνια, σε βάθος 8.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στον πάτο του Τηθύου ωκεανού κατά τη διάρκεια της Κρητιδικής περιόδου.
Περίπου πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια, στη Νεογενή περίοδο, η Κύπρος άρχισε να υψώνεται κάτω από τη θάλασσα, όταν η Αφρικανική πλάκα βυθίστηκε κάτω από την Ευρασιατική πλάκα. Η ύψωση ήταν άνιση και επικεντρωμένη γύρω από το Όρος Όλυμπος, με αποτέλεσμα την έκθεση των οφιολιθικών πετρωμάτων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Με τη συνεχή έκθεση και διάβρωση των ιζημάτων που δημιουργήθηκαν πάνω από το Τρόοδος την εποχή εκείνη, το κατώτερο στρώμα εκτέθηκε στην επιφάνεια, αποκαλύπτοντας τον άνω μανδύα του πλανήτη μας. Επιπλέον, επειδή ο οφιόλιθος του Τρόοδους ήταν τόσο καλά διατηρημένος και δεν υποβλήθηκε σε μεταμόρφωση κατά τη διάρκεια της ύψωσης, αποτελεί μια μοναδική γεωλογική ιδιαιτερότητα που προσελκύει γεωλόγους από όλο τον κόσμο.
Αυτή η μοναδική γεωλογία και τοπογραφία του Τρόοδους, μαζί με την παρουσία πολλών ποταμών που πηγάζουν από την περιοχή, διαμορφώνουν όχι μόνο το φυσικό τοπίο, αλλά και τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Η διάβρωση της μεγάλης ποικιλίας των βράχων που βρίσκονται στην περιοχή δημιούργησε εύφορο έδαφος, που είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της μοναδικής ορεινής χλωρίδας του Τρόοδους. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το Τρόοδος είναι η πλουσιότερη περιοχή στην Κύπρο όσον αφορά τη χλωρίδα, ενώ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ορεινούς οικοτόπους σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Για να ενημερώνεστε για μελλοντικές μας εκδηλώσεις εγγραφείτε στο newsletter μας!
